*نماز روز عید فطر شکرانه نعمت الهى در ماه رمضان است

این نماز روز عید فطر به یک معنا شکرانه نعمت الهى در ماه رمضان است، شکرانه‏ این ولادت جدید است، در نماز عید فطر بارها به خداوند عرض می‌کنیم: «تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ»؛ ما را به آن بهشت مصفاى ایمان و اخلاق و عمل که این برگزیدگان را در آن جا دادى، وارد کن. «وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوَّءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ»؛ از آن دوزخ عمل ناشایست، اخلاق ناشایست، عقیده ناشایست که این بزرگواران و عزیزان عالم خلقت را از آن محفوظ و مصون نگاه داشتى، ما را خارج کن، این هدف بزرگ را براى خودمان در روز عید فطر ترسیم می‌کنیم، آن را از خدا طلب می‌کنیم و خودِ ما هم البته وظیفه داریم، تکلیف داریم که سعى کنیم، تلاش کنیم که در این صراط مستقیم بمانیم، این همان تقواست.

*عید فطر، روز اعتصام دسته جمعى به حبل‏اللَّه است

روز عید فطر تجسم و نمایش انسجام حقیقى و قلبى ملت است؛ وحدت ملت، اعتصام دسته جمعى به حبل‏اللَّه، از چیزهائى است که بسیار با ارزش است، این را بایستى به عنوان یک درس رمضانى براى خودمان حفظ کنیم که این هم محصول همان معانى معنوى ماه رمضان است.

* عید فطر، در حقیقت عید شکر است

عید رمضان در حقیقت عید شکر است؛ شکر به خاطر توفیق گذراندن دوران یک ماهه‏ى ضیافت الهى، شکر روزه‏دارى، شکر توفیق عبادت و ذکر و خشوع و توسل به بارگاه کبریائى حضرت حق. حقیقتاً هم براى این شکر، انسان مؤمن باید عید بگیرد.

*عید فطر، عید رحمت خداست

گذراندن ماه رمضان با عبادت، با روزه‏دارى، با توسل و ذکر و خشوع و ورود در روز عید فطر، براى مؤمن یک عید به معناى حقیقى است، این عید از جنس جشن‏هاى مادى دنیوى نیست؛ این عیدِ رحمت خداست؛ این عیدِ مغفرت الهى است؛ این عید شکر و سپاس مردمى است که موفق شده‏اند، ماه رمضان را با عبادت حق و با ورود در ضیافت پرشکوه الهى به سلامت و عافیت بگذرانند و در ماه رمضان در حد وسع و توان و امکان خود، از ذکر و دعا و توسل و خشوع و روزه و نماز بهره ببرند، این عیدِ مسلمانانى است که پایان یک دوره‏ عبادت و ریاضت را با امید مغفرت و پاداش الهى به روز فطر رسانده‏اند.

 *عید واقعى با تحصیل مغفرت الهی حاصل می‌شود

در روایتى است از سُوید بن غَفَله - که از دوستان امیرالمؤمنین است و درباره‏ او این‏طور گفته‏اند که «من کان من اولیاء امیرالمؤمنین»؛ از نزدیکان امیرالمؤمنین بوده است- که مى‏گوید روز عید فطر در خانه‏ امیرالمؤمنین بر او وارد شدم، «فاذا عنده فاثور اى خوان»؛ در مقابل او سفره‏یى گسترده شده بود و حضرت مشغول غذا خوردن بودند، «و صحفة فیها خطیفة و ملبنة»؛ غذاى بسیار متواضعانه‏یى در مقابل حضرت گذاشته شده بود.

«خطیفة» غذایى است که در حداقل امکان براى کسى تهیه مى‏شود؛ مثلاً مقدارى شیر و مقدارى آرد مخلوط مى‏کردند؛ غذاى کاملاً فقیرانه، «فقلت یا امیرالمؤمنین یوم عید و خطیفة؟»؛ عرض کردم یا امیرالمؤمنین! شما روز عید چنین غذاى کم‏اهمیت و کم‏ارزشى مى‏خورید؟ معمول این است که در روزهاى عید، مردم بهترین غذاهاى خود را مى‏خورند؛ شما به این غذا اکتفا کردید؟ «فقال: انّما هذا عید من غفر له»؛ فرمود امروز، روز عید است؛ اما براى کسانى که مورد مغفرت الهى قرار گرفته باشند. یعنى عید بودنِ امروز به خوردن غذاهاى رنگین و دل‏خوش کردن به شادى‏هاى کودکانه نیست؛ این عید واقعى است براى کسانى که بتوانند و توانسته باشند، مغفرت الهى را براى خودشان تحصیل کنند.

*جوهره عید فطر در توجه به معنویت، طلب مغفرت و درخواست رحمت پروردگار نهفته است

در یک جمله‏ى دیگر امیرالمؤمنین فرمود: «انّما هو عید لمن قبل اللَّه صیامه و شکر قیامه»؛ عید فطر، عید است براى کسى که خدا روزه‏ او را مورد قبول قرار دهد و نماز و عبادت او را مورد شکر و سپاس خود قرار دهد، «و کلّ یوم لا یعصى اللَّه فیه فهو یوم عید»؛ آن روزى که من و شما این توفیق را پیدا کنیم که هیچ معصیتى از ما سر نزند، روز عید و شادمانى است.

البته گفته شده است در عید فطر به یکدیگر تحیت بگویید؛ لباس‌هاى تازه‏ خود را بپوشید؛ آن روز را روز عید و شادمانى بدانید؛ اما جوهر این عید عبارت است؛ از توجه به معنویت و طلب مغفرت و درخواست رحمت پروردگار.

* ضرورت بهره‌گیری از ذخیره تقوای عید فطر، برای رسیدن به رستگاری

امروز روز عید است: « الَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً وَشَرَفاً وَمَزِیْداً ». این مزیدی که برای پیغمبر در روز عید فطر معین شده است، همین است که ما پیروان پیغمبر در هر نقطه‏یی از نقاط دنیا که هستیم، با این ذخیره‏ی تقوا خودمان را مجهز و مسلح کنیم برای پیمودن راه دشوار زندگی؛ برای آباد کردن دنیا و آخرت و برای رسیدن به فلاح.

*عید فطر، نماد نزدیکی دل‌های مسلمانان به یکدیگر است

روز عید فطر از جمله‌ مناسبت‌هایى است که امّت اسلامى مى‌تواند، از آن منتفع شود و خوشبختانه در اسلام از این مناسبت‌ها بسیار است، این روز براى همه مسلمانان جهان عید است؛ روزى است که مسلمانان بعد از یک ماه روزه‌دارى و عبادت و توجّه و تذّکر، با دل‌هایى که براى جلب رحمت و نورانیّت الهى آماده شده است، با اقامه‌ نماز و اجتماعات گوناگون، گرد هم جمع مى‌شوند و این براى دنیاى اسلام یک فرصت است. همه اعیاد و مناسبت‌هاى اسلامى باید این خاصیت را براى ما داشته باشد که دل‌هاى ما مسلمانان را به هم نزدیک کند، امروز مسلمانان بیش از همیشه احتیاج دارند، به این‌که دل‌هایشان را به هم نزدیک کنند.

* عید فطر، یکى از عظیم‌ترین مناسبت‌هاى اسلامى است

 عید فطر، یکى از عظیم‌ترین مناسبت‌هاى اسلامى است، دنیاى اسلام، روز عید فطر را به معناى حقیقى عید مى‌داند و عید مى‌گیرد و این چیزى است که اسلام براى امت اسلامى خواسته است: «جعله اللَّه لکم عیدا و جعلکم له اهلا»؛ خداى متعال امروز را براى امّت اسلامى عید قرار داد و آنها را شایسته‌ این عید دانست، آنچه مهم است، بخش دوم قضیه است. ما باید از این هدیه الهى استفاده کنیم؛ هم استفاده شخصى، به معناى راه دادن نور معرفت و توبه و انابه به دل‌هاى خودمان، که اگر از عالم معرفت و محبّت الهى دریچه‌اى بر روى دل‌هاى خودمان باز و اندرون خود را نورانى کنیم، بسیارى از تاریکی‌ها و گرفتاری‌هاى دنیاى بیرون هم حل خواهد شد؛ چون دل انسان‌هاست که سرچشمه‌ خوبی‌ها و بدی‌هاست - در اعمال و رفتار و مناسبات اجتماعى و بین‌المللى آنها - و هم استفاده عمومى بکنیم.

* عید فطر، روز عیدى گرفتن از خداى متعال است

 امروز عید فطر است؛ روز عیدى گرفتن از خداى متعال است؛ روزى است که در قنوت نماز عید فطر، میلیون‌ها دلِ متذکّر و خاشع از خداوند متعال درخواست کردند، همان خیراتى را که به برترین بندگانش داده است، به آنها هم بدهد و از شرورى که برترین و بزرگترین انسانهاى تاریخ را از آن دور نگه داشته است، آنها را هم دور بدارد، آن خیرات، در درجه‌ى اوّل، عروج به مقام توجّه به خدا، عبودیّت خدا، آشنا بودن و مرتبط بودن با خدا و الهام گرفتن از حضرت حق در همه گفتارها و کردارها و آنات زندگى است و بدترین شرور، شرک به خدا، خضوع در مقابل قدرت‌هاى غیرالهى و ضدّ الهى و بنده و برده دیگران بودن است، امیدواریم خداوند به فضل و رحمت خود دعاى میلیون‌ها مسلمان را که از دل بر زبان جارى کردند، مستجاب کند و مسلمانان را به وادى امن عبودیّت و مقام بنده‌ صالح و شایسته خود وارد کند.

* عید فطر؛ روز شروعِ دوباره زندگی معنوی و روحی

 هر عید فطری، برای انسانِ مسلمانِ آگاه هوشیار، می‏تواند یک روزِ عید حقیقی باشد، روز شروعِ دوباره زندگی معنوی و روحی؛ مثل بهار برای گیاهان و درختان. انسانی که ممکن است در طول سال دچارِ انواع آلودگی‌ها و گناهان شود و انسانی که بر اثر هوای نفس و خصلت‌ها و صفات زشت، خود را تدریجاً از ساحتِ رحمتِ الهی دور کرده است، هر سال از طرف پروردگار عالم از یک فرصت استثنایی برخوردار می‏شود و آن فرصت، ماهِ مبارک رمضان است، در طول ماه رمضان، دل‌ها نرم می‏شود، روحها تلألؤ و درخشندگی پیدا می‏کند، انسان‌ها آماده قدم نهادن در وادی رحمتِ خاصه الهی می‏شوند و هر کس به قدر استعداد، همّت و تلاش خود، از ضیافت عظیم الهی برخوردار می‏گردد، بعد از آن‏که این ماه مبارک به پایان رسید، روزِ شروعِ سال جدید، روز عید فطر است، یعنی روزی که انسان می‏تواند با استفاده از دستاوردهای ماه رمضان، راه مستقیم الهی را پیش گیرد، و از کج‏راهه‏ها پرهیز کند.

* عید فطر ارتباط ویژه‌ای با وجود مقدس پیامبر (ص) دارد

 آنچه که از مجموع آثار مربوط به عید فطر بر می‏آید، این است که چنین روزی، نسبت ویژه‏ای با وجود مقدّس نبی‏اکرم حضرت محمّد بن ‏عبدالله صلّی ‏الله‏ علیه‏ وآله‏ وسلّم دارد، در دعاهای شب عید فطر، در چند جا گفته می‏شود: «یا مصطفی محمّدٍ و ناصره»، «یا مصطفیاً محمّداً و ناصره»، «ای برگزیننده محمّد، صلّی ‏الله ‏علیه ‏وآله و ای یاری کننده او» در دعای قنوت امروز هم بارها تکرار کردیم: «الَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً [وَشَرَفاً] وَمَزِیْداً» پس، ارتباط ویژه این روز با وجود مقدس نبی‏اکرم صلّی الله علیه وآله وسلم امری معلوم و آشکار است.